LP en CD: vredige coëxistentie of parasitaire relatie?

De LP en de CD: vredige coëxistentie of parasitaire relatie? Foto: ION Audio

Het concept van de CD wordt dit jaar dertig. Jawel, het concept; de CD zelf is namelijk pas in 1982 gelanceerd. Het concept van de CD, gepatenteerd door Philips, werd vanaf 1979 door Philips, in samenwerking met Sony, ontwikkeld tot het eindprodukt dat wij nu kennen. Sinds die tijd is ondertussen een hele generatie volwassen geworden met de schijfjes.

Drie jaar nadat Philips en Sony begonnen met de ontwikkeling werd uiteindelijk de eerste CD uitbracht. Dit was het album "The Visitors" van Abba, uitgebracht in 1981. In 1982 was het nog maar de vraag of het nieuwe medium een commercieel succes zou worden. Tegenwoordig is het niet meer weg te denken in allerlei vormen. Destijds zag men het voornamelijk als een vervanger van de muziekdrager die toen het meest populair was, de LP. Het doel dat Philips zich had gesteld met de ontwikkeling van de CD was om een kwalitatief betere geluidsdrager te maken was dan de LP of de cassettebandjes. Velen vonden dit op zijn minst ambitieus. Een digitale kopie met natuurlijk gegevensverlies kan, zo vond men, nu eenmaal niet op tegen een analoge een-op-een kopie.
Zelfs tegenwoordig worden daar nog felle discussies over gevoerd. Sommigen vinden dat het voordeel vooral voor klassieke muziek geldt. Anderen wijzen er op dat het menselijk oor niet in staat is geluid waar te nemen met een frequentie boven 40kHz. Daarom is het, zo redeneren zij, onmogelijk om het geluid van een CD te onderscheiden van dat van een LP.

Een van de meest genoemde argumenten ten voordele van de LP is echter de grootte van de hoes. En inderdaad, er is een hele generatie opgegroeid die niet weet hoe lekker het is om een grote LP hoes in handen te hebben. Op 30 bij 30 centimeter kun je nu eenmaal meer grafische en textuele informatie kwijt dan op de 12,1 vierkante centimeter van een CD boekje.
En dat is ook voor mij het grootste voordeel van een LP: zo'n hoes, waar je geen loep bij nodig hebt, die je kunt lezen zonder toegeknepen ogen. Een hoes ook waar ontwerpers nog wat mee kunnen uithalen. Geen van de CD hoezen haalt het bijvoorbeeld bij de openklappende hoes van "Brain Salad Surgery" van Emerson Lake & Palmer, of de hoes van "Sticky Fingers" van de Rolling Stones met de echte ritssluiting, of die van de vroege Yes albums met de zwevende buitenaardse werelden van Roger Dean of die van "Walls and Bridges" van John Lennon met de flappen waar je steeds een nieuwe hoes mee kunt samenstellen.
Tuurlijk, er zijn zeker prachtige CD ontwerpen te vinden. Kijk naar de collector's uitgaven van "Modern Times" van Bob Dylan, "Techarí" van Ojos de Brujo, "Pacific Ocean Blue" van Dennis Wilson of "Heavy Soul" van Paul Weller, om er een paar te noemen. Maar over het algemeen halen CD hoesontwerpen het niet bij de hoesontwerpen voor vinyl LP's.

Eerlijkheidshalve moet dan natuurlijk ook het grootste voordeel van de CD worden genoemd. En die heeft wat mij betreft niets met geluidskwaliteit te maken. Dat voordeel is veel praktischer: waar je vroeger een kamer nodig had voor een enigszins uitgebreide verzameling, kun je je collectie nu kwijt in een paar kasten, zonder je vriendin daar meteen bovenop te krijgen.

In extremo maakt de toenemende digitalisering zelfs die kasten overbodig. Maar zeg nu zelf: een harde schijf van een terrabyte vol mp3-tjes is toch lang niet zo cool als al die tastbare zilveren schijfjes in je kast?!

Trivia:

• De LP (Elpee, Long Player of langspeelplaat) werd in 1948 geïntroduceerd door CBS.
  
• LP's zijn tweezijdig en kunnen op elke kant 20 tot 30 minuten aan muziek bevatten.
  
• Standaard LP's hebben een diameter van 300 millimeter.
  
• Standaard CD's hebben een diameter van 120 millimeter.
  
• CD's kunnen exact 74 minuten aan audio bevatten. Naar verluidt was de vrouw van de directeur van Sony gek op de Negende symphonie van Beethoven in de uitvoering onder leiding van dirigent Wilhelm Furtwängler uit 1951. Deze duurt precies 74 minuten.De huidige standaard voor audio CD's is een duur van 80 minuten (gelijk aan 700MB).
  
• In het gaatje van een CD past exact een ouderwets dubbeltje. Het verhaal gaat dat de Philips ingenieurs zo de Nederlandse afkomst van het medium benadrukten. Veel waarschijnlijker is echter dat de diameter om meer praktische redenen is gekozen, zoals de gemiddelde vingerdikte.
  
• De eerste CD werd uitgebracht in 1982. Dit betrof het album "The Visitors" van Abba van een jaar daarvoor.
  
• Het eerste album dat gebruik maakte van de audiotechnisch superieure mogelijkheden van de CD was "Brothers In Arms" van Dire Straits uit 1985.
  
• Naar schatting zijn er wereldwijd onderhand zo'n kleine tweehonderdvijftig miljard cd's verkocht.
  
• Ondertussen bestaan er ook dubbelzijdige CD schijfjes, de zogenaamde 'dualdisc', met een CD aan één kant en een DVD aan de andere. Voorbeelden zijn "We Shall Overcome - The Seeger Sessions" van Bruce Springsteen en "About Time" van Steve Winwood.